Η Ιταλία ως «Κοντινός ορίζοντας» είναι η τιμώμενη χώρα στην 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης 2025

Orizzonti Vicini (Κοντινοί Ορίζοντες) είναι ο τίτλος του πολιτιστικού προγράμματος με το οποίο η Ιταλία παρουσιάζεται στη Διεθνή Έκθεση βιβλίου της Θεσσαλονίκης από τις 8 έως και τις 11 Μαΐου 2025.

Με περισσότερους από 50 ομιλητές, 16 εκδότες, 3 εκθέσεις και ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα, η Ιταλία θα είναι η Tιμώμενη Xώρα στην 21η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2025 που θα πραγματοποιηθεί στο εκθεσιακό κέντρο ΔΕΘ-Helexpo από τις 8 έως τις 11 Μαΐου. Παρουσιάζεται ανακαλύπτοντας εκ νέου την εγγύτητά της με την Ελλάδα, αναπτύσσοντας το θέμα που επιλέχθηκε: Κοντινοί Ορίζοντες. Πρόκειται ακριβώς για αυτούς τους ορίζοντες που οι δύο χώρες μοιράζονταν ανέκαθεν, διερευνώντας τους μέσω του διαλόγου, του προβληματισμού, της αλληλοκατανόησης και της αδιάκοπης διέγερσης των ιδεών που εμπεριέχονται στον κόσμο του βιβλίου.

Η παρουσία της Ιταλίας στην Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, τη σημαντικότερη στην Ελλάδα, η οποία κατέστη δυνατή χάρη στην υποστήριξη των ιταλικών φορέων, δηλαδή του Υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας με την Ιταλική Πρεσβεία στην Αθήνα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού με το Κέντρο Βιβλίου και Ανάγνωσης, του ICE (Οργανισμός για την προώθηση στο Εξωτερικό και τη διεθνοποίηση των ιταλικών επιχειρήσεων), καθώς και χάρη στη συνεργασία της AIE (Ένωση Ιταλών Εκδοτών), η οποία επικουρείται από τον οργανισμό ExLibris. Η ΔΕΒΘ θα αποτελέσει μια ευκαιρία για τις ιταλικές εκδόσεις να γίνουν γνωστές και να προβληθούν, καθώς και ένα νέο στάδιο στην αναπτυσσόμενη πορεία που εδώ και πολλά χρόνια βρίσκει την Ιταλία τιμώμενη χώρα στις κυριότερες εκδοτικές εκθέσεις ανά τον κόσμο.

ΘΕΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το πρόγραμμα Κοινοί Ορίζοντες θα αναπτυχθεί μέσα από τέσσερις θεματικές ενότητες: Μια κοινή ματιά, στην οποία αφετηρία θα είναι η σχέση μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας, Πέρα από τον ορίζοντα, στην οποία θα πραγματοποιηθεί μια ελεύθερη πτήση πάνω από τα πολλά μονοπάτια –ατομικά, συλλογικά, αφηγηματικά, μυθοπλαστικά– της σύγχρονης ιταλικής λογοτεχνίας και εκδοτικής βιομηχανίας, Περιπέτειες της στεριάς και της θάλασσας, που θα περιλαμβάνει αφιερώματα στον Andrea Camilleri (100 χρόνια από τη γέννησή του) και στον Hugo Pratt (30 χρόνια μετά τον θάνατό του), με συναντήσεις, αναλύσεις και εκθέσεις, καθώς και το Επαγγελματικό Πρόγραμμα, που απευθύνεται σε επαγγελματίες από τον κόσμο των εκδόσεων.

Μια κοινή ματιά, η ενότητα που σχετίζεται πιο άμεσα με τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, θα ξεκινήσει με μια διάλεξη της Andrea Marcolongo, της πιο «Ελληνίδας» εκ των σύγχρονων Ιταλών συγγραφέων, θα συνεχιστεί με έναν διάλογο για τα μυστικά της μετάφρασης μεταξύ της Δήμητρας Δότση (μεταφράστριας στην Ελλάδα πολλών σύγχρονων Ιταλών συγγραφέων) και του Maurizio De Rosa (μεταφραστή στην Ιταλία Ελλήνων συγγραφέων), και θα αποκτήσει αρχαιο-φουτουριστικές προεκτάσεις με τη Silvia Ferrara, καθηγήτρια αιγαιακών πολιτισμών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, η οποία θα καθοδηγήσει το κοινό να ανακαλύψει τη σχέση μεταξύ των μη αποκρυπτογραφημένων γραφών και των σύγχρονων τεχνολογιών. Δύο ακόμη συναντήσεις θα ασχοληθούν αντιθέτως με το θέμα του μύθου από νέες οπτικές γωνίες: η μία με τον Matteo Nucci, αφιερωμένη στην ευθραυστότητα ως δύναμη του ήρωα, και η άλλη με τον Aurelio Picca, ένα αφιέρωμα στο έπος του αθλητισμού στη χώρα όπου γεννήθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Ο Luigi Guarnieri θα αναλύσει τη βιογραφία του αστέρα της ιταλικής λογοτεχνίας, που φέρει τον ιταλοελληνικό δεσμό στη δική του βιογραφία: του Ugo Foscolo, ενώ η ποίηση θα βρεθεί στο επίκεντρο με την εκδήλωση M’illumino d’immenso, σε επιμέλεια του Αντώνη Σκιαθά και με αναγνώσεις του Pierfranco Bruni. Τέλος, μια ενδιαφέρουσα αντιστροφή των προοπτικών θα προσφέρει ο διάλογος μεταξύ κορυφαίων ιταλιστών από τα πανεπιστήμια της Αθήνας (Ιωάννης Τσόλκας) και της Θεσσαλονίκης (Φοίβος Γκικόπουλος).

Πέρα από τον ορίζοντα είναι το νήμα που διατρέχει τη δεύτερη ενότητα. Και σ’ αυτήν, οι προοπτικές και οι ερμηνείες θα είναι πολλαπλές. Από τους Κινούμενους ορίζοντες που βρίσκονται στο επίκεντρο της συνάντησης με τη Melania Mazzucco, μια συγγραφέα που ακολούθησε πάντα το κόκκινο νήμα της μετανάστευσης και της εξορίας στη λογοτεχνική της παραγωγή, μέχρι τα σύνορα που καταρρίπτονται διαρκώς από τις νέες φωνές της λογοτεχνίας, οι οποίες εκπροσωπούνται στη Θεσσαλονίκη από τη Marta Barone και τον Roberto Camurri. Οι πυλώνες του Ηρακλή μπορεί επίσης να είναι εκείνοι που χωρίζουν τη γραπτή σελίδα από άλλους δημιουργικούς τρόπους έκφρασης, τους οποίους διέσχισε πολλές φορές ο Antonio Manzini —μεταξύ βιβλίων, κινηματογράφου και τηλεόρασης— συχνά παρέα με τον πιο διάσημο χαρακτήρα του, τον Rocco Schiavone, και εκείνοι που βρίσκονται στο επίκεντρο της καλλιτεχνικής έρευνας πίσω από τα εικονογραφημένα βιβλία της Beatrice Bandiera. Και δεν είναι πάντα απαραίτητο να διανύουμε μεγάλες αποστάσεις για να τους προσεγγίσουμε: μερικές φορές είναι ακόμη και κρυμμένοι στον κήπο του σπιτιού μας, όπως τα φύλλα για τα οποία θα μιλήσει ο Stefano Sturloni. Τέλος, το ταξίδι μπορεί να γίνει και στον άξονα του χρόνου: για να ξαναβρούμε το παρελθόν ή να επανεφεύρουμε το μέλλον. Συγγραφέας περιπετειωδών ιστορικών μυθιστορημάτων, ο Matteo Strukul θα μας ταξιδέψει στη Βενετία του Τζιάκομο Καζανόβα, του συγγραφέα, φιλοσόφου και μεγάλου αποπλανητή που μόλις γιόρτασε τα 300α γενέθλιά του (γεννήθηκε στις 2 Απριλίου 1725). Ο Andrea Franzoso θα προσπαθήσει αντίθετα να προχωρήσει πέρα από το bullying, επιχειρηματολογώντας για ένα κοινωνικό πρόβλημα που βασανίζει γενιές εφήβων.

Περιπέτειες της στεριάς και της θάλασσας είναι ένας φόρος τιμής σε δύο συγγραφείς που έχουν ουσιαστικά αφιερώσει την συγγραφική τους σταδιοδρομία στην υπέρβαση των πυλώνων του Ηρακλή, στην ανίχνευση νέων δημιουργικών διαδρομών και στην κατάκτηση εκατομμυρίων αναγνωστών παγκοσμίως: τον Andrea Camilleri και τον Hugo Pratt. Ο Σικελός συγγραφέας, του οποίου τα 100 χρόνια από τη γέννησή του συμπληρώνονται φέτος, θα είναι ο πρωταγωνιστής των 100 Montalbano. Αφιέρωμα στον Αντρέα Καμιλέρι, ένα στρογγυλό τραπέζι στο οποίο θα συμμετάσχουν ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης (πατέρας του επιθεωρητή Κώστα Χαρίτου, του ιδανικού ελληνικού δίδυμου του Μονταλμπάνο), η Άννα Πατάκη του εκδοτικού οίκου Πατάκη (που εκδίδει τα μυθιστορήματα του Καμιλέρι στην Ελλάδα) και η Valentina Alferj (που υπήρξε ιστορική βοηθός και λογοτεχνική του πράκτορας). Με αφορμή τη συμπλήρωση τριάντα χρόνων από τον θάνατο του Hugo Pratt, από την άλλη, για τον δημιουργό του Corto Maltese θα μιλήσει ένας από τους στενότερους συνεργάτες του τα τελευταία χρόνια, ο συγγραφέας Marco Steiner.

Το ταξίδι του Orizzonti Vicini (Κοντινοί Ορίζοντες) ολοκληρώνεται με το Επαγγελματικό Πρόγραμμα, στο οποίο θα οργανωθούν θεματικές συναντήσεις και αναλύσεις για τον κόσμο των εκδόσεων, που απευθύνονται ιδίως στο κοινό των ειδικών. Θα ξεκινήσει με τη συνάντηση Identikit Italia: η αγορά, οι τάσεις, οι καινοτομίες, ένα στιγμιότυπο της τάσης της αγοράς του βιβλίου στην Ιταλία που θα παρουσιαστεί από τον Bruno Giancarli της AIE – Ένωση Ιταλών Εκδοτών. Οι εκπρόσωποι των εκδοτικών οίκων στο συλλογικό περίπτερο θα συστηθούν στους Έλληνες συναδέλφους τους στη Συνέντευξη με τους εκδότες, ένα σχήμα ερωτήσεων και απαντήσεων που θα παρουσιάσει η Paola Seghi (AIE) και στο Η κατασκευή του μύθου. Ο πολιτιστικός ρόλος των σύγχρονων εκδόσεων (με τους LeeAnn Bortolussi, Andreina Speciale, Livio Muci, Valeria Agliuzzo και Antonella Fabbrini). Σε έναν ειδικό χώρο θα παρουσιάζεται επίσης η Περιφέρεια της Απουλίας, η οποία ήταν ανέκαθεν ιστορικά, γεωγραφικά και πολιτιστικά συνδεδεμένη με την Ελλάδα.

ΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ

Στο εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ-Helexpo, η Ιταλία θα καταλάβει τα 200 τετραγωνικά μέτρα που παραδοσιακά ανατίθενται στην τιμώμενη χώρα. Στο εσωτερικό του Ιταλικού περιπτέρου, που έχει δημιουργηθεί από τον ICE- Οργανισμός για την προβολή στο εξωτερικό και τη διεθνοποίηση των ιταλικών επιχειρήσεων, θα υπάρχει χώρος βιβλιοπωλείου που διαχειρίζεται το βιβλιοπωλείο Κωνσταντινίδης με βιβλία Ιταλών συγγραφέων καθώς και ένας «επαγγελματικός χώρος» που προορίζεται για b2b συναντήσεις. Οι Ιταλοί εκθέτες που θα παρευρεθούν θα είναι: Editrice Il Castoro, Edizioni Centro Studi Erickson, Giunti Editore, IT Publishing, Reggio Children και Tomolo EdiGio’ Edizioni — ενώ με την υποστήριξη της Περιφέρειας Απουλίας επίσης Claudio Grenzi, Gruppo Editoriale Les Flaneurs, Kurumuny, Sfera και Besa Muci. Στο πλαίσιο του προγράμματος υποτροφιών που διοργανώνει η έκθεση, στη Θεσσαλονίκη θα παρευρεθούν επίσης: Alferj Agency, Camelozampa, Feltrinelli/Crocetti, Garzanti, Giulio Einaudi Editore, Ischirè και Mondadori Libri.

ΟΙ ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Στο εσωτερικό του Ιταλικού Περιπτέρου, οι επισκέπτες θα μπορούν να θαυμάσουν την έκθεση I colori dell’antico (Τα χρώματα του αρχαίου) — που διοργανώνεται από το Bologna Children’s Book Fair σε συνεργασία με την AIE – Ένωση Ιταλών Εκδοτών και επιμελείται η Ακαδημία Drosselmeier, μια έκθεση Ιταλών εικονογράφων που έχουν δώσει νέες μορφές και νέα χρώματα στον κλασικό κόσμο, δηλώνοντας την ισχυρή έλξη που ασκεί ακόμη και σήμερα η αρχαία τέχνη σύμφωνα με τις κλασικές και ψηφιακές τεχνικές και τους ποπ χρωματισμούς. Δύο άλλες εκθέσεις θα στηθούν στους άλλους χώρους της έκθεσης: Hugo Pratt: η κληρονομιά, το έργο, η βιογραφία του — σε επιμέλεια της Patrizia Zanotti, η οποία θα αποτίσει φόρο τιμής σε έναν από τους σπουδαιότερους εικονογράφους και δημιουργούς κόμικς στον κόσμο μέσω 27 μεγάλων πάνελ που αναπαριστούν τη σταδιοδρομία του, και το Camilleri 1925-2025, στο πλαίσιο του Camilleri 100 που προωθείται από την Εθνική Επιτροπή για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας από τη γέννηση του Andrea Camilleri, το Υπουργείο Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας και το Fondo Andrea Camilleri, θα αναδείξει τη ζωή, το έργο και την κληρονομιά του γίγαντα της λογοτεχνίας της Σικελίας μέσα από μια εκπαιδευτική διαδρομή κειμένων, εικόνων και αποσπασμάτων σε επιμέλεια του καθηγητή Giovanni Capecchi.