Πιλάφι, λύρα και αρχαίες Σκιές – Όταν η γεύση συναντά την ιστορία

Η ουσία των πραγμάτων δεν κρύβεται στην ύλη τους, αλλά στην αόρατη αύρα που τα περιβάλλει. Το φαγητό, σε αυτό το σταυροδρόμι των κυμάτων, είναι η πιο ιερή και απολαυστική στιγμή, ένα ταξίδι αισθήσεων που διαρκεί όσο η αργή, μεθυστική απόλαυση.

Ο Ρέντζο Πιάνο, ο αρχιτέκτονας των αστικών ονείρων, μας λέει πως η τροφή, μέσα στους αιώνες, έχει καταγράψει ήχους, φωνές, δονήσεις, ιστορίες, τραγωδίες, ανακαλύψεις, περιπλανήσεις. Εκατομμύρια μικρές σπίθες, αναδύονται από αυτό το χωνευτήρι, όπου πολιτισμοί χορεύουν ένα αιώνιο χορό, εκφράζοντας την ποικιλομορφία τους μέσα από ένα καλειδοσκόπιο χρωμάτων, αρωμάτων, γεύσεων και ιδεών.

Το κρητικό πιλάφι, που σιγοβράζει στο τζάκι, είναι το απλούστερο σύμβολο του πλούτου των μεσογειακών πολιτισμών και της ψυχής των ανθρώπων. Εδώ, στην αρχή του τόξου της λύρας, το πιο ταπεινό ξωκλήσι μεταμορφώνεται σε ένα θαυματουργό μέρος όταν γιορτάζεται το πανηγύρι. Το μεγάλο καζάνι, όπου μαγειρεύονται τα σφαχτά, είναι η εστία από την οποία ξεκινούν οι κύκλοι του γλεντιού, που κορυφώνονται με το σφιχτό πιάσιμο των χεριών σε έναν χορό που μοιάζει τόσο πολύ με τον κύκλο της ζωής μας, με τον κύκλο του λυράρη στο σταυροδρόμι.

Τα παραμύθια, σαν ψίθυροι από έναν άλλο κόσμο, μας διδάσκουν πως πρέπει να προσφέρουμε για να λάβουμε. Και το γλέντι είναι μια αμφίδρομη ανταλλαγή, μια γιορτή της συνύπαρξης. Αξίζει, πράγματι, ο λυράρης να θυσιάσει την άκρη του δακτύλου του στις νεράιδες για να μάθει να παίζει θεϊκή λύρα. Και οι αναστεναγμοί της λύρας, σαν κραυγές ψυχής, πηγάζουν από τον πόνο, και γι’ αυτό ξεφεύγουν από τα εγκόσμια και ταξιδεύουν σαν ονειροπαρμένα πλάσματα.

Η μνήμη είναι γιορτή, ειδικά όταν ένα μουσείο αποκαλύπτει την αλήθεια του Ομήρου, ο οποίος περιγράφει την αυγή του ελληνικού πολιτισμού. Στη χαρά, μαγειρεύουν πιλάφι. Η χαρά είναι σύνθετη, αλλά το φαγητό της αρχέγονα απλό. Η γεύση του πηγάζει από την πλούσια χλωρίδα της Κρήτης, από την αύρα του τόπου.

Μοιάζει με αρχαία σπονδή, καθώς τα αγάλματα σε ακολουθούν από το μουσείο και κάθονται δίπλα σου. Η Κόρη της Ελεύθερνας, δίδυμη αδελφή της Κυρίας της Ωσέρ, συναντήθηκε ξανά με την αδελφή της, μετά από αιώνες. Ο πόνος της ξενιτιάς και η λαχτάρα του γλεντιού.

Οι μαυροφορεμένοι Κρητικοί, σαν Κουρήτες, χορεύουν μετά το συμπόσιο. Οι μύθοι και το παρελθόν δεν σβήνουν ποτέ. Οι Κουρήτες χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του Δία. Το ταφικό μνημείο, ίσως το αρχαιότερο κενοτάφιο, θυμίζει την εποχή του Ομήρου. Η αύρα του τόπου μεταμορφώνει το φαγητό σε πολιτιστικό γεγονός. Ο ζωμός, που μεταγγίζεται στο μικρότερο καζάνι, περιέχει τη γεύση και την ατμόσφαιρα του τόπου.

Το πιλάφι δεν είναι απλώς φαγητό, αλλά μέρος μιας τελετουργίας. Οι αριστοκράτισσες της Ελεύθερνας, σαν σκιές από το παρελθόν, αισθάνονται οικεία με τους σύγχρονους συμπατριώτες τους. Ήταν θαμμένες σε εντυπωσιακό κτίριο, με μινωικά και αιγυπτιακά κτερίσματα. Στα γλέντια, η ομορφιά και η χάρη διεκδικούν θέση. Η «σανδαλίζουσα» Αφροδίτη, με τον Πάνα, ταξιδεύουν μαζί μας στους αιώνες, σε αυτό το πέτρινο καράβι που ονομάζεται Ελεύθερνα.

Η φωτογραφία ανήκει στο αρχείο του Nikos-G.-Mastropavlos