Ευχές Πασχαλινές από το Εβραικό Μουσείο Ελλάδας

Το Πέσαχ, ή Εβραϊκό Πάσχα, είναι μια από τις σημαντικότερες και πιο αγαπημένες γιορτές του Ιουδαϊσμού. Διαρκεί επτά ημέρες (οκτώ ημέρες στην εβραϊκή διασπορά) και τιμά την Έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο και την απελευθέρωσή τους από τη δουλεία. Η λέξη “Πέσαχ” προέρχεται από το εβραϊκό ρήμα “passach” που σημαίνει “προσπερνώ”, αναφερόμενη στο γεγονός ότι ο Θεός “προσπέρασε” τα σπίτια των Ισραηλιτών όταν έπληξε τους Αιγυπτίους με την δέκατη πληγή, τον θάνατο των πρωτοτόκων.

Η προετοιμασία για το Πέσαχ είναι μια περίπλοκη και χρονοβόρα διαδικασία. Τα σπίτια καθαρίζονται σχολαστικά από κάθε ίχνος “χαμέτς”, δηλαδή φαγητού που έχει υποστεί ζύμωση, όπως ψωμί, ζυμαρικά και δημητριακά. Αυτό συμβολίζει την απομάκρυνση από την αμαρτία και την ανανέωση. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην αφαίρεση και των πιο μικρών ψίχουλων, ενώ συχνά χρησιμοποιούνται ειδικά σκεύη και σερβίτσια που προορίζονται αποκλειστικά για το Πέσαχ.

Κεντρικό ρόλο στην γιορτή έχει το “Σέντερ”, ένα τελετουργικό δείπνο που πραγματοποιείται τις δύο πρώτες νύχτες του Πέσαχ. Κατά τη διάρκεια του Σέντερ, διαβάζεται η “Χαγκάντα”, ένα κείμενο που αφηγείται την ιστορία της Εξόδου και εξηγεί τα συμβολικά τρόφιμα που βρίσκονται στο τραπέζι.

Το τραπέζι του Σέντερ είναι γεμάτο με συμβολικά τρόφιμα, καθένα από τα οποία έχει τη δική του σημασία. Η άζυμη ματσά (matzah) συμβολίζει το ψωμί που έφαγαν οι Ισραηλίτες κατά την βιαστική φυγή τους από την Αίγυπτο, χωρίς να προλάβει να φουσκώσει. Το μαρούλι (maror) και το χρένο (chazeret) συμβολίζουν την πίκρα της δουλείας. Το χαροσέτ (charoset), ένα μείγμα από μήλα, καρύδια, κανέλα και κρασί, συμβολίζει τον πηλό που χρησιμοποιούσαν οι Ισραηλίτες για να φτιάξουν τούβλα στην Αίγυπτο. Το ψητό κόκκαλο (zeroa) συμβολίζει την θυσία του αρνιού του Πάσχα. Το βραστό αυγό (beitzah) συμβολίζει την πένθιμη θυσία στο Ναό της Ιερουσαλήμ. Τα πικρά χόρτα βουτηγμένα σε αλμυρό νερό συμβολίζουν τα δάκρυα των Ισραηλιτών στην σκλαβιά.

Κατά τη διάρκεια του Σέντερ, πίνουν τέσσερα ποτήρια κρασί, που συμβολίζουν τις τέσσερις υποσχέσεις της απελευθέρωσης που δόθηκαν από τον Θεό στον Μωυσή. Επίσης, υπάρχει η παράδοση να αφήνεται μια θέση και ένα ποτήρι κρασί για τον προφήτη Ηλία, του οποίου η επίσκεψη αναμένεται συμβολικά.

Το Πέσαχ δεν είναι μόνο μια ανάμνηση ενός ιστορικού γεγονότος, αλλά και μια γιορτή που έχει διαχρονική σημασία. Το μήνυμα της ελευθερίας και της απελευθέρωσης από κάθε μορφή καταπίεσης παραμένει επίκαιρο και σήμερα, ενώ η γιορτή αποτελεί μια ευκαιρία για οικογενειακή συγκέντρωση, ενδοσκόπηση και ανανέωση της πίστης.