Ελευθερία της τέχνης- Ένας αέναος διάλογος ορίων και εκφραστικής αυτονομίας

Η ελευθερία της τέχνης, ούσα θεμελιώδης έκφανση του ανθρώπινου πνεύματος, συνιστά το λίκνο της δημιουργικής έκφρασης και της καινοτομίας, ένας μηχανισμος που εκτός των επιστημών, οδηγεί τις κοινωνίες στο μέλλον. Εντούτοις, υπήρχε και υπάρχει μια διαρκής διαμάχη περί των ορίων της, της ερμηνείας της και της επιβολής της και ο «θυμωμένος» διάλογος γύρω απ’ αυτή τη διαμάχη εξακολουθεί να ντύνεται μ’ ένα άλυτο αίνιγμα.

Η τέχνη, ως καθρέφτης των κοινωνικών δομών και αξιών, εγείρει μόνιμα προκλήσεις (ίσως αυτός να είναι και ο σπουδαιότερος ρόλος και προορισμός της) στα εδραιωμένα πρότυπα, προκαλώντας «δικαίως» θα έλεγα έντονες αντιδράσεις δρώντας ως αέναη γεννήτρια ερωτημάτων σχετικά με τα όρια της ανοχής και της ελευθερίας.

Άλλωστε η τέχνη, διαχρονικά έχει διαδραματίσει τον κυριότερο ρόλο ως μέσο πολιτικής έκφρασης και κοινωνικής κριτικής. Από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι καλλιτέχνες και δημιουργοί έχουν χρησιμοποιήσει την τέχνη τους για να αμφισβητήσουν την εξουσία, να καταγγείλουν την αδικία και να προωθήσουν την κοινωνική αλλαγή πολλές φορές με θετικά αποτελέσματα. Παραδείγματα όπως η “Γκουέρνικα” του Πάμπλο Πικάσο, ένα συγκλονιστικό μνημείο κατά του πολέμου, ή τα έργα της Μπάρμπαρα Κρούγκερ, που αμφισβητούν τις σχέσεις εξουσίας και τα στερεότυπα, καταδεικνύουν την ισχύ της τέχνης ως πολιτικής πράξης και δεν είναι μόνο αυτά τα έργα και αυτοί οι καλλιτέχνες … πρόκειται για μια πληθώρα δημιουργίας και έκφρασης όπου ζουν άνθρωποι!

Η τέχνη δύναται να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό εργαλείο για την αφύπνιση της συνείδησης, την κινητοποίηση της κοινής γνώμης και την προώθηση της κοινωνικής μεταβολής. Σε περιόδους πολιτικής αναταραχής, η τέχνη προσφέρει δίοδο για την δυσαρέσκειας και την αμφισβήτηση της εξουσίας, γεγονός που την καθιστά ύψιστη πολιτική κίνηση.

Η Θρησκεία δεν χρειάζεται την τέχνη για να δημιουργήσει αντιφάσεις και συγκρούσεις

Θα πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποια στιγμή την θρησκεία σε δύο σκέλη, την πίστη και την ιεραρχία της, ζήτημα που αφορά αποκλειστικά και μόνο την ανθρώπινη ματαιοδοξία και ανάγκη για εξουσία πολιτικού τύπου αφού αφορά τις μάζες και την ολιγαρχία του κλήρου.
Η αντίφαση μεταξύ πίστης -η οποία είναι εξαιρετικά ατομικό ζήτημα- και της εργαλειοποίησής της από την ιεραρχία της κάθε εκκλησίας είναι από μόνη της θέμα που θα έπρεπε να δημιουργεί συγκρούσεις, παρ’ αυτά και παρόλα τα εγκλήματα της ιεραρχίας κατά τους αιώνες η ιεραρχία παραμένει πιστή στο ρόλο της εξουσίας της απολύτως αυτόκλητα! Από την άλλη υπάρχει το παράδοξο: η πίστη έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πλείστες μορφές τέχνης αλλά ταυτόχρονα έχει χρησιμοποιηθεί για την ίδια της την αμφισβήτηση.

Η ιστορία της τέχνης είναι διάσπαρτη με παραδείγματα έργων που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από θρησκευτικές ομάδες λόγω της αμφισβήτησης των θρησκευτικών συμβόλων ή της απεικόνισης θρησκευτικών μορφών με μη συμβατικό τρόπο, ο βανδαλισμός όμως είναι τελείως διαφορετικό πράγμα! Δεν συνδέεται ακριβώς με την «προστασία» της πίστης αλλά με την επιβολή της εξουσίας της ιεραρχίας -και της πολιτικής εξουσίας φυσικά αφού πάντα λειτουργούν αυτές οι δύο ως συγκοινωνούντα δοχεία- και αυτό θα πρέπει οι σύγχρονες κοινωνίες να το σκεφτούν πολύ σοβαρά.