Η γλώσσα της Ελληνικής Επανάστασης

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, ένα γεγονός που συγκλόνισε την ιστορία, αναζήτησε τη δική της φωνή για να εκφραστεί. Αυτή η φωνή προήλθε από την καθημερινή λαλιά του λαού, την πλούσια ποιητική παράδοση, τη γραφή των λογίων Ελλήνων του εξωτερικού, καθώς και αποσπάσματα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Τα κείμενα αυτά αποτελούν μνημείο της επιθυμίας των αγωνιστών για ένα ελεύθερο πανεπιστήμιο.

Η σύνδεση των αγωνιστών με την ίδρυση πανεπιστημίου είναι εμφανής, με τον Κολοκοτρώνη να παρακολουθεί τα πρώτα μαθήματα στο Πανεπιστήμιο του Κλεάνθη και να συμμετέχει ως επιστάτης στην κατασκευή του μεγάλου Πανεπιστημίου του Χάνσεν.

Η διδασκαλία των Απομνημονευμάτων των αγωνιστών στα σχολεία θα αποτελούσε μια πολύτιμη εμπειρία για τους μαθητές. Μέσα από την επεξεργασία αυτών των κειμένων, θα μπορούσαν να κατανοήσουν τη γλώσσα, την αφήγηση και τις εικόνες της εποχής, συνθέτοντας ένα ιστορικο-ανθρωπολογικό ντοκιμαντέρ.

Οι αγωνιστές του ’21, όπως ο Μακρυγιάννης, ο Κοσομούλης και ο Φωτάκος, άφησαν πίσω τους Απομνημονεύματα που αποτελούν πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την εποχή. Παρά τον υποκειμενισμό και τις ιδιοτέλειες που εντοπίζονται στα κείμενα αυτά, η γλώσσα που χρησιμοποιούν είναι αυτή του λαού, προσδίδοντας αυθεντικότητα στις αφηγήσεις τους.

Η μελέτη των Απομνημονευμάτων πρέπει να γίνεται με κριτική ματιά, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές και οικονομικές αντιθέσεις της εποχής. Ωστόσο, η θυσία των αγωνιστών για τον κοινό σκοπό παραμένει ένα γεγονός που αξίζει να τιμηθεί. Δύο αιώνες μετά, η γλώσσα και η τιμή για τη συμμετοχή στον αγώνα παραμένουν τα κύρια στοιχεία που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν.

Η διδασκαλία των Απομνημονευμάτων μπορεί να αφυπνίσει στους μαθητές το πνεύμα της αυτοθυσίας που διαπνέει την ελληνική ιστορία, καθώς η ελευθερία αναδύεται μέσα από τις θυσίες των προγόνων μας. Παράλληλα, η μελέτη αυτή μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση των εθνικών μας αδυναμιών, που συχνά εμποδίζουν την πρόοδο της χώρας και που, δυστυχώς, παραμένουν επίκαιρες.

Η γνώση της Επανάστασης του ’21 πρέπει να συνδεθεί με την ποίηση των Σολωμού και Κάλβου, καθώς και με την εικαστική αποτύπωση του Αγώνα από σημαντικούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. Η γνωριμία με τα αγάλματα και τις προτομές των ηρώων, ακόμη και με κριτική ματιά, αποτελεί επίσης σημαντικό μέρος της διδασκαλίας.

Προτείνεται η οργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών στα πεδία των μαχών, καθώς και η χρήση χαρτών για την καλύτερη κατανόηση των ιστορικών γεγονότων. Μια ιδιαίτερα συγκινητική εκδρομή θα ήταν αυτή στο Δραγατσάνι της Ρουμανίας, όπου οι μαθητές θα μπορούσαν να τιμήσουν τον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη, έχοντας μαζί τους την Ωδή του Ανδρέα Κάλβου.

Η εικόνα του ζωγράφου Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, να ακούει με πάθος την ανάγνωση των «Ενθυμημάτων στρατιωτικών της Επαναστάσεως των Ελλήνων» του Νικολάου Κοσομούλη, αποτυπώνει την αμεσότητα και τη δύναμη της ιστορικής αφήγησης. Ο Γκίκας, σαν να αναζωογονούνταν από τα λόγια του Αγώνα, έδινε ιδιαίτερη σημασία στην ακρίβεια της ανάγνωσης, διορθώνοντας τυχόν λάθη.

Ο Γκίκας, ως εκπρόσωπος της γενιάς του ’30, συνδύασε την ελληνική παράδοση με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές τάσεις, διαμορφώνοντας τη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική έκφραση.

Η διδασκαλία των Απομνημονευμάτων πρέπει να γίνεται με αμεσότητα, χωρίς την παρεμβολή υπερβολικών ερμηνειών. Οι μαθητές, μέσα από την άμεση επαφή με τα κείμενα, θα μπορέσουν να βιώσουν τη συγκίνηση και να αποκτήσουν βαθύτερη γνώση της ιστορίας, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον της χώρας τους.