Η πρωτοπορία στην τέχνη, αυτή η αέναη αναζήτηση του νέου, του διαφορετικού, του ανατρεπτικού, φαίνεται να έχει υποχωρήσει, να έχει δώσει τη θέση της σε μια πιο συντηρητική, πιο συμβατική προσέγγιση. Η τέχνη σήμερα φαίνεται να έχει χάσει την επαναστατική της ορμή, την ικανότητά της να προκαλεί, να σοκάρει, να ανατρέπει τα καθιερωμένα.
Η αλήθεια είναι ότι η πρωτοπορία δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς. Υπάρχουν ακόμη καλλιτέχνες που πειραματίζονται, που αναζητούν νέους τρόπους έκφρασης, που αμφισβητούν τα όρια της τέχνης. Ωστόσο, η παρουσία τους είναι πιο περιορισμένη, πιο περιθωριακή, σε σχέση με το παρελθόν.
Η απουσία της πρωτοπορίας στην τέχνη είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι η εμπορευματοποίηση της τέχνης. Η τέχνη έχει γίνει ένα εμπόρευμα, ένα προϊόν που υπόκειται στους νόμους της αγοράς. Οι καλλιτέχνες, για να επιβιώσουν, πρέπει να παράγουν έργα που είναι εμπορικά επιτυχημένα, που αρέσουν στο κοινό, που πουλάνε. Αυτό περιορίζει την ελευθερία τους, την ικανότητά τους να πειραματιστούν, να αναζητήσουν νέους δρόμους.
Ένας άλλος παράγοντας είναι η επικράτηση της τεχνολογίας. Η τεχνολογία έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο που δημιουργούμε και καταναλώνουμε την τέχνη. Η ψηφιακή τέχνη, τα βίντεο, τα installations, έχουν αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τα παραδοσιακά μέσα έκφρασης, όπως η ζωγραφική και η γλυπτική. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια απομάκρυνση από την πρωτοπορία, σε μια προτίμηση για πιο συμβατικές μορφές τέχνης.
Επιπλέον, η έλλειψη κοινωνικών και πολιτικών κινημάτων έχει συμβάλει στην υποχώρηση της πρωτοπορίας. Στο παρελθόν, η τέχνη ήταν στενά συνδεδεμένη με τα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα. Οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν την τέχνη τους για να εκφράσουν τις απόψεις τους, να ασκήσουν κριτική στην κοινωνία, να προτείνουν αλλαγές. Σήμερα, η τέχνη φαίνεται να έχει αποκοπεί από την πολιτική, να έχει γίνει πιο απολιτική, πιο ατομική.
Η απουσία της πρωτοπορίας στην τέχνη έχει συνέπειες. Η τέχνη έχει χάσει την ικανότητά της να προκαλεί, να σοκάρει, να ανατρέπει τα καθιερωμένα. Έχει γίνει πιο συμβατική, πιο προβλέψιμη, πιο βαρετή. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια απομάκρυνση του κοινού από την τέχνη, σε μια έλλειψη ενδιαφέροντος για τα μουσεία και τις γκαλερί.
Ωστόσο, η πρωτοπορία δεν έχει εξαφανιστεί εντελώς. Υπάρχουν ακόμη καλλιτέχνες που πειραματίζονται, που αναζητούν νέους τρόπους έκφρασης, που αμφισβητούν τα όρια της τέχνης. Η παρουσία τους είναι πιο περιορισμένη, πιο περιθωριακή, σε σχέση με το παρελθόν, αλλά είναι εκεί.
Η πρωτοπορία στην τέχνη είναι απαραίτητη. Είναι αυτή που μας αναγκάζει να σκεφτούμε, να αμφισβητήσουμε, να δούμε τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο. Είναι αυτή που μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Η απουσία της πρωτοπορίας στην τέχνη είναι μια απώλεια για όλους μας.
